Każdy wie, że prawdziwe skarby kryją się pod ziemią. Aby się o tym przekonać, warto przyjechać do Olkusza – miasta położonego w sercu Jury Krakowsko – Częstochowskiej, aby zwiedzić nowe, niezwykłe ekspozycje „Podziemny Olkusz”. Zapraszamy na podziemny spacer, podczas którego dotkniecie historii.

Pierwsza ekspozycja znajduje się w piwnicach XIV wiecznego ratusza, jaki wznosił się niegdyś na olkuskim rynku. Odkryte przez archeologów piwnice zostały przystosowane do zwiedzania. Spacerując kilka metrów pod rynkiem można zapoznać się z wystawą, która w niezwykły sposób przedstawia historię Olkusza nazywanego Srebrnym Miastem, za sprawą sięgających średniowiecza tradycji wydobycia srebra i ołowiu. Możemy przenieść się do Olkusza z czasów największej świetności, czyli końca XVI wieku oglądając dużą, przestrzenną makietę miasta z tego okresu. Dzięki licznym dotykowym prezenterom multimedialnym możemy szczegółowo poznać historię miasta i jego mieszkańców, a także zobaczyć stare dokumenty, ryciny i mapy. W podziemiach można także zobaczyć replikę astrolabium – urządzenia astronomicznego, które należało niegdyś do słynnego olkuskiego astronoma i astrologa Marcina Bylicy. Prezentowane są także filmy poświęcone m.in. rozwojowi terytorialnemu miasta i górnictwa, słynnym olkuskim astronomom, czy niezwykłym zabytkom olkuskiego  kościoła św. Andrzeja. Część ekspozycji pokazuje i opowiada historię samego ratusza – siedziby władz miasta, kancelarii i więzienia miejskiego. W dawnym miejskim lochu możemy obejrzeć animowaną scenę przedstawiającą życie codzienne średniowiecznego miasta, a także zobaczyć narzędzia tortur. Atrakcją nie tylko dla najmłodszych jest hologram popiersia Stanisława Amendy – olkuskiego mieszczanina włoskiego pochodzenia, który barwnie opowiada o cudzoziemcach mieszkających w Olkuszu. Zastosowanie multimediów ma nie tylko uatrakcyjnić ekspozycję i formę przekazu, ale także dać możliwość wyboru przez zwiedzających tematu i zakresu wiedzy oraz ułatwić zwiedzanie osobom niepełnosprawnym. Warto dodać, że podziemia można zwiedzać korzystając z bezpłatnej aplikacji audioprzewodnika. Ważnym elementem ekspozycji są znaleziska archeologiczne, na jakie natrafiono podczas rewitalizacji olkuskiej starówki. Są to przedmioty codziennego użytku, monety i ozdoby. W podziemiach możemy też zobaczyć dobrze zachowany piec hypokaustyczny, który za pomocą gorącego powietrza ogrzewał niegdyś ratusz.

Druga podziemna ekspozycja została zlokalizowana w piwnicach dawnego Kwartału Królewskiego, gdzie niegdyś znajdowała się siedziba olkuskich władz górniczych. Dlatego poświęcona została górniczym i hutniczym tradycjom Olkusza, a także mennicy, jaka działała w tym miejscu na przełomie XVI i XVII wieku. O, tym jak działały dawne kopalnie możemy się przekonać sami wprawiając w ruch modele i repliki dawnych urządzeń górniczych, takich jak m.in. kierat, płuczka, śruba Archimedesa, czy tzw. Paternoster. Dużą atrakcją jest przestrzenna makieta pokazująca dawne olkuskie kopalnie. Jest też część poświęcona metalurgii, gdzie można zobaczyć repliki pieców używanych do wytopu ołowiu i srebra. Jedna z komór piwnic nazwana „Srebrną komnatą” jest opowieścią o historii srebra od starożytności po czasy współczesne. Tam można zobaczyć replikę Srebrnego Krzyża Gwarków Olkuskich, którego oryginał znajduje się w olkuskiej bazylice. W ekspozycji została także przedstawiona historia olkuskiej mennicy. Co więcej, jest specjalna prasa, w której można wybić replikę olkuskiego trojaka. W gablotach są prezentowane m.in. znaleziska archeologiczne, na jakie natrafiono podczas rewitalizacji olkuskiej starówki oraz kwartału królewskiego. W trakcie rewitalizacji starówki pozyskano prawie 100 000 zabytkowych przedmiotów, w tym monety, ceramikę, kawałki ołowiu, skóry, elementy odzieży, miedziane odważniki i ozdoby. Wybrano przeszło dwieście najciekawszych eksponatów, w tym 130 monet, które zostały poddane konserwacji i część z nich można oglądać w podziemnych wystawach. Wśród ciekawostek prezentowanych na ekspozycji jest m.in. forma do odlewania krążków, z których wybijano monety, tzw. liczman wyprodukowany w Norymberdze prawdopodobnie w XV wieku używany w olkuskiej mennicy oraz ołowiana plomba do artykułów tekstylnych z przełomu XVI i XVII wieku, która trafiła do Olkusza aż z … Londynu. Przybliżeniu historii olkuskiego górnictwa i hutnictwa służą liczne multimedia.

Przeszłość dla przyszłości”. Tak, najkrócej można opisać cel projektu „Rewitalizacja kwartału królewskiego w Olkuszu oraz utworzenie multimedialnej trasy turystycznej w podziemiach ratusza” zrealizowanego przez Gminę Olkusz przy wsparciu unijnym. Warto także zobaczyć film prezentujący nową ekspozycję. Szczegółowe informacje o ekspozycjach znajdziecie na stronie www.podziemnyolkusz.pl.