Olkuskie nekropolie
Olkuskie cmentarze, to historia miasta zapisana w grobach. Jednym z bardziej znanych jest grób pułkownika Francesco Nullo, włoskiego ochotnika, który poległ w powstaniu styczniowym.
Olkuski Stary Cmentarz powstał na początku XIX wieku. Na cmentarzu znajduje się grób pułkownika Francesco Nullo, który poległ 5 maja 1863 roku w bitwie pod Krzykawką. Na starym cmentarzu znajdują się także groby innych powstańców styczniowych oraz zasłużonych Olkuszan.
Charakter „Ściany pamięci” ma kamienny mur odgradzający część prawosławną cmentarza. Znajdują się tam tablice upamiętniające Olkuszan poległych podczas wojen i powstań narodowych. Na cmentarzu znajduje się także pomnik poświęcony mieszkańcom Ziemi Olkuskiej zamordowanym w hitlerowskich więzieniach i obozach koncentracyjnych.
Na olkuskim cmentarzu parafialnym przy ul. Powstańców Śląskich, w 43 zbiorowych mogiłach pochowano szczątki przeszło trzystu żołnierzy armii austro-węgierskiej, rosyjskiej i Legionów Polskich, którzy zginęli podczas walk I wojny światowej, jakie toczyły się w okolicach Olkusza.
Obok znajduje się kwatera, w której pochowano w zbiorowych mogiłach 1113 żołnierzy Armii Czerwonej poległych w styczniu 1945 roku. Na cmentarzu parafialnym znajdują się także groby Olkuszan, uczestników powstania styczniowego i walk o niepodległość.
Cmentarze żydowskie w Olkuszu
Pamiątką wielowiekowej obecności ludności żydowskiej w Olkuszu są dwa cmentarze. Najstarsze znajdujące się na nich macewy pochodzą z XVII wieku.
Najstarsze wzmianki dotyczące obecności Żydów w Olkuszu pochodzą z 1317 roku, a najstarsza informacja o cmentarzu żydowskim w Olkuszu jest datowana na 1584 rok. Podczas II wojny światowej cmentarz został zniszczony przez Niemców, a większość macew i tumb wywieziono. Najstarsze zachowane macewy pochodzą z początku XVII wieku. W ostatnich latach, staraniem władz Olkusza, cmentarz przy ul. Kolorowej został uporządkowany. Kilkadziesiąt zachowanych nagrobków zostało ustawionych w kilku rzędach. Drugi cmentarz żydowski w Olkuszu znajduje się przy ulicy Jana Kantego. Cmentarz powstał na początku XX wieku i uległ zniszczeniu podczas okupacji oraz w okresie powojennym. Obecnie na jego terenie znajduje się około dwustu zachowanych nagrobków i ich fragmentów.
