Dobiegła końca konserwacja techniczna kapliczki – przydrożnego słupa milowego z metalowym krzyżem z XVII w., jaki znajduje się w Kosmolowie. Gmina Olkusz otrzymała na ten cel 20 000 zł dotacji z konkursu „Kapliczki Małopolski 2024” ogłoszonego przez Województwo Małopolskie.
Kapliczka w formie kolumny z czerwonego zlepieńca parczewskiego została wykonana w 1642 roku, o czym świadczy data wykuta u jej podstawy. Słup milowy zwieńczony metalowym krzyżem z wizerunkiem Chrystusa wyznaczał trakt handlowy z Krakowa do Olkusza. Jest ustawiony w odległości jednej mili polskiej, czyli około 7 km od olkuskiego Rynku. Słup Milowy z Kosmolowa stanowi unikatowy zabytek w skali Polski. Jest to jedyny zachowany tego typu zabytek na terenie gminy Olkusz i jeden z kilku zachowanych tak wiekowych zabytków w Polsce.
W piątek 11 października z udziałem przedstawicieli Urzędu Miasta i Gminy w Olkuszu odbył się odbiór techniczny. Prace, wykonywane na zlecenie Gminy Olkusz zgodnie z programem prac konserwatorskich, opracowanym przez konserwatora dzieł sztuki, polegały m.in. na oczyszczeniu powierzchni kamienia, z którego wykonana jest kapliczka, a następnie wzmocnieniu struktury kamienia za pomocą specjalnych związków krzemoorganicznych. Potem konieczne było uzupełnienie ubytków zaprawą mineralną i scalenie kolorystyczne uzupełnień, a następnie cały słup został poddany impregnacji hydrofobizującej, która zabezpieczy go przed wodą. Prace były wykonywane pod nadzorem konserwatorskim. Całkowity koszt prac konserwatorskich wykonanych przez firmę Renowacje Zabytków Architektury i Kamienia z Oławy zamknął się kwotą 47 765,20 zł, z czego 20.000 zł pokryła dotacja z konkursu „Kapliczki Małopolski 2024”.
Kamienne słupy, wyznaczające przebieg głównych dróg królewskich, były stawiane na ziemiach polskich już w XII wieku, o czym świadczy najstarszy słup drogowy w Koninie, pochodzący z 1151 r. Od XVIII wieku pojawiają się dość liczne tzw. słupy milowe poczty saskiej. W 1721 roku król August Mocny nakazał rozstawianie takich słupów z miarą tzw. mili saskiej (9 km). Do dziś w Polsce zachowało się około 145 tego typu obiektów.
Słup milowy z Kosmolowa, ustawiony za panowania króla Władysława IV Wazy, wyznaczał przebieg najważniejszego królewskiego traktu przebiegającego przez ziemię olkuską, czyli drogi z Krakowa do Wrocławia. Najstarsze wzmianki o tej drodze na odcinku Kraków – Olkusz – Sławków pochodzą z 1276 r., kiedy w dokumencie wspomina się o wsi Przeginia położonej „nad wielką drogą”.
Władze Olkusza od lat sukcesywnie starają się o środki z programu „Kapliczki Małopolski”, które pozwalają na konserwację tych „przydrożnych świadków historii”. W tym roku, dzięki wsparciu finansowemu w wysokości 1 mln zł, dofinansowano łącznie 65 zadań w ramach konkursu Kapliczki Małopolski. Warto dodać, że w ubiegłym roku Gmina Olkusz otrzymała 19.000 zł z konkursu „Kapliczki Małopolski” na konserwację techniczną i estetyczną kamiennej figury z przedstawieniem Najświętszego Serca Pana Jezusa w Olkuszu, jaka znajduje się przy ul. Podgrabie w Olkuszu. Do tej pory w ramach konkursu „Kapliczki Małopolski” udało się dotąd przywrócić blask ponad 720 obiektom w całym województwie. Województwo Małopolskie przekazało na ten cel kwotę 7,2 mln zł.
