Ozdobne stroje sarmackie, husarze na koniach, grzmiące armaty i wiele innych atrakcji. Dzięki Juromanii mieszkańcy i turyści, którzy w minioną, słoneczną niedzielę odwiedzili zamek Rabsztyn, mogli przenieść się w czasie. Różnorodnych atrakcji, jakie odbywały się w Olkuszu i Rabsztynie w ramach Święta Jury Krakowsko – Częstochowskiej nie zabrakło także w piątek i sobotę.
Piątek – naukowo i tajemniczo
Sesja popularnonaukowa „Zamki na Szlaku Orlich Gniazd – historia, ochrona zabytków, turystyka”, jaka odbyła się w Powiatowej i Miejskiej Bibliotece Publicznej w Olkuszu rozpoczęła wydarzenia Juromanii w Srebrnym Mieście. Uczestników sesji powitali Beata Szandor kierowniczka Działu Instrukcyjno – Metodycznego olkuskiej Bibliotek i Jacek Sypień, prezes Stowarzyszenia „Zamek Rabsztyn”. Uczestnicy sesji mogli posłuchać wykładów dotyczących historii i prac konserwatorskich prowadzonych w jurajskich zamkach, jak i ciekawych wystąpień poświęconym m.in. dostępności dla niepełnosprawnych i marketingowi zamków. Wykłady wygłosili: Magdalena Białas, dr Emilia Kotnis – Górka, Anna Musialska, dr Jan Janczykowski, Jacek Sypień, Tomasz Szygulski i Mateusz Radomski. Film pokazujący Kopalnię Wiedzy o Cynku zaprezentowała Małgorzata Łaskawiec. Organizację sesji wsparła Fundacja ZGH Bolesław oraz olkuskie koło Polskiego Towarzystwa Historycznego.
Wieczorem prawie sto osób skorzystało z możliwości bezpłatnego zwiedzania Bazyliki pw. św. Andrzeja Apostoła, po której oprowadzali przewodnicy, czyli Agnieszka Lis i Henryk Witecki. Uczestnicy Juromanii mieli okazję zapoznać się z historią, budową i działaniem zabytkowych organów, które prezentował pan Maciej Semla. Wieczorem, z racji na pogodę zamiast planowanych obserwacji astronomicznych Księżyca za pomocą teleskopów, w olkuskim PTTK można było zobaczyć ciekawą prezentację fotografii kosmosu i wysłuchać wykładu prof. Michała Ostrowskiego oraz prelekcji Andrzeja Karonia.
Sobota – Szwedzi w Rabsztynie, Gluty w Podziemnym Olkuszu
Mimo nienajlepszej pogody sporo osób uczestniczyło w wydarzeniu „Szwedzi w Rabsztynie”, czyli prezentacji strojów i uzbrojenia oraz warsztatach w wykonaniu grupy rekonstrukcyjnej Fortis Corda. Z racji na deszcz rekonstruktorzy rozłożyli swoje stoiska w pawilonie zamku średniego. Można było oglądać broń białą i czarnoprochową oraz zbroje husarskie, chętni mogli skosztować specjałów staropolskiej kuchni, nauczyć się pisania gęsim piórem, czy odwiedzić stanowisko zielarki. Nie zabrakło także głośnych wystrzałów z broni czarnoprochowej, które miały odstraszyć deszcz.
Po południu dalszy ciąg wydarzeń Juromanii odbywał się w Olkuszu, a dokładnie w Podziemnym Olkuszu. W wejściu do piwnic średniowiecznego ratusza pod olkuskim rynkiem grupa teatralna Glutaminian Sodu, czyli popularne „Gluty”, w ramach cyklu „Legendy Srebrnego Grodu” trzykrotnie zaprezentowała etiudę teatralną o zagadkowym tytule „Ballada o zgniłym Maćku”. Kilkadziesiąt osób, które oglądało spektakle, mogło także wykazać się swoją wiedzą o olkuskich legendach. Sporo osób wzięło udział w akcji „Nocne tajemnice Podziemnego Olkusza”, czyli zwiedzaniu ekspozycji Podziemny Olkusz z przewodnikiem. Wśród zwiedzających zostały rozlosowane piękne, emaliowane kubeczki.
Niedziela – Rabsztyn po staropolsku
W słoneczny poranek, widzów i rekonstruktorów zgromadzonych pod zamkiem powitali przedstawiciele organizatorów i partnerów wydarzenia, w tym Marcin Wiercioch – zastępca burmistrza Olkusza do spraw społecznych, Michał Mączka, dyrektor Miejskiego Ośrodka Kultury w Olkuszu, Jacek Bujas, dyrektor Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji, Beata Odrzywolska – Kokoszka, kierownik zamku i Jacek Sypień – prezes Stowarzyszenia „Zamek Rabsztyn” – głównego organizatora Juromanii w Olkuszu i Rabsztynie. Sygnałem do rozpoczęcia Juromani był tradycyjny wystrzał z armaty, którą odpalił wiceburmistrz Marcin Wiercioch. Po części oficjalnej, prezentacji Podolskiego Regimentu Odprzodowego i Małopolskiej Chorągwi Husarskiej oraz innych grup rekonstrukcyjnych biorących udział w historycznej zabawie dokonał Alfred Pyko, prezes Podolskiego Regimentu Odprzodowego z Krakowa. Poza krakowskimi bractwami mogliśmy podziwiać rekonstruktorów z Tarnowa i Zatora. Licznie zgromadzonej publiczności, chyba najbardziej podobał się pokaz Małopolskiej Chorągwi Husarskiej, której członkowie zaprezentowali gonitwę do pierścienia oraz widowiskowe ścinanie w galopie. Można też było dowiedzieć się wielu ciekawostek na temat polskiej husarii, a najmłodsi mogli zasiąść wraz z husarzem na koniu i zrobić sobie pamiątkowe zdjęcie. Poza husarią swoje umiejętności jeździeckie prezentowały także piękne amazonki. Bardzo podobały się pokazy artylerii i broni czarnoprochowej, jak również prezentacja zwyczajów i strojów sarmackich oraz pokazy walki na szable. Dużą atrakcją dla dzieci były pojedynki na plastikowe szable, a dla nieco starszych zawody w trzymaniu miecza.
Gromkimi brawami nagrodzili widzowie młodzież uczestniczącą w pokazie mody historycznej. Stroje nawiązujące do bajek i legend zaprezentowali wolontariusze – uczniowie olkuskiego Zespołu Szkół Nr 1, przygotowani pod kierunkiem rekonstruktorki ubioru Anny Musialskiej, która komentowała pokaz. Bardzo podobała się także widowiskowa inscenizacja „Bitwa na moście” w wykonaniu ubranych w szlacheckie stroje krakowskich rekonstruktorów. W klimat epoki wprowadził uczestników spektakl „Walka o tron po śmierci Batorego”. Po spektaklu rozpoczęła się „Bitwa o zamek”, czyli inscenizacja potyczki oddziału dowódcy zamku płk. Gabriela Hołubka z wojskami Andrzeja Zborowskiego i najemnikami Maksymiliana Habsburga połączona z pokazem artylerii i broni czarnoprochowej, która zakończyła pełen atrakcji dzień. Bitwa pod zamkiem nawiązywała do autentycznego wydarzenia, jakie miało miejsce jesienią 1587 roku, kiedy to wojska Andrzeja Zborowskiego – sojusznika Maksymiliana Habsburga próbowały zdobyć z zaskoczenia zamek broniony przez płk. Gabriela Hołubka.
Ale Juromania to nie tylko rekonstrukcje historyczne. W niedzielę wiele osób skorzystało z możliwości zwiedzania zamku Rabsztyn w cenie biletu ulgowego. Dużym zainteresowaniem cieszyły się stoiska rozstawione pod zamkiem. W Mobilnym Punkcie Informacji Turystycznej, czyli stoisku promocyjnym Miasta i Gminy Olkusz, można było nie tylko otrzymać bezpłatne ulotki, foldery i mapy, ale także wziąć udział w quizie. W obsłudze stoiska pomagali wolontariusze, czyli uczniowie olkuskiego „Mechanika”. Długa kolejka ustawiała się do stoiska stowarzyszeń „Zamek Rabsztyn” i „Wszyscy dla wszystkich”, gdzie dzieciaki mogły pomalować smoki wykonane z kartonu i odlewy gipsowe oraz wziąć udział w zawodach w rzucie podkową do celu. Każde dziecko otrzymywało drobny upominek, czyli odblaskową przywieszkę „Duszek z Rabsztyna”. Można też było zrobić sobie zdjęcie w fotoramce Juromanii.
Dużym zainteresowaniem najmłodszych cieszyło się stoisko Speleoklubu Olkusz, a dokładnie most linowy rozpięty pomiędzy drzewami. Na stoisku olkuscy grotołazi prezentowali także sprzęt używany podczas wypraw. Wiele osób skorzystało z możliwości ubrania się w stroje historyczne, które prezentowała projektantka i rekonstruktorka Anna Musialska. Na jej stoisku można było bezpłatnie przymierzać stroje historyczne z różnych epok, dowiedzieć się więcej o ich historii i zrobić sobie pamiątkowe zdjęcie. Sporo atrakcji dla najmłodszych przygotowali harcerze z olkuskiego Hufca Związku Harcerstwa Polskiego. Można było spróbować swoich sił w harcerskich grach i zabawach, a także konkurencjach sprawnościowych. Z kolei na stoisku krakowskiego wydawnictwa AA, autor komiksów Paweł Kołodziejski prowadził warsztaty rysunkowe dla najmłodszych. Były też konkursy rysunkowe z nagrodami. Wielu miłośników questów przyciągnęło stoisko Fundacji Mapa Pasji, gdzie można było nie tylko dostać ulotki w Questami – Wyprawy Odkrywców, ale także podczas warsztatów pieczątkarskich samodzielnie stworzyć skarb. Pod zamkiem było także stoisko firmy Olkuskie Wyroby Emaliowane, gdzie chętni mogli nabyć piękne kubeczki.
Z kolei pod Chatą Kocjana na stoisku olkuskiego koła Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej było prezentowane umundurowanie polskiego żołnierza, repliki broni, a także przedmioty codziennego użytku, z których korzystali olkuscy partyzanci. Obok na stoisku Stowarzyszenia Promedis można było poznać tajniki nordic walking i pod okiem doświadczonego instruktora Tomasza Dyrka, wziąć udział w krótkich, bezpłatnych warsztatach nordic walking. Na parkingu pod rezerwatem Pazurek było stoisko edukacyjne Nadleśnictwa Olkusz, gdzie chętni mogli otrzymać materiały promocyjne, a także wziąć udział w indywidualnej grze terenowej „Poznajemy tajemnice rezerwatu Pazurek”. Warto dodać, że kolejne atrakcje programu zapowiadał konferansjer Maciej Nabiałek, który przeprowadzał także krótkie wywiady na żywo z osobami obsługującymi poszczególne stoiska.
Juromania dla aktywnych
Korzystając z pięknej, słonecznej pogody przeszło czterdzieści osób wzięło udział w marszu nordic walking „Śladami Antoniego Kocjana” przygotowanym przez MOSiR Olkusz we współpracy ze stowarzyszeniem Promedis. W tym roku marsz nordic walking był poświęcony Antoniemu Kocjanowi (1902 – 1944). Uczestnicy przeszli spod olkuskiego Starego Cmentarza do Chaty Kocjana w Rabsztynie. Kilkudziesięciu rowerzystów wzięło udział w rajdzie rowerowym „Zamek Rabsztyn” zorganizowanym przez MOSiR Olkusz we współpracy z Grupą Rowerową „Rower, lubię go!”. Sygnał startu spod zamku w Rabsztynie dał wystrzał z broni czarnoprochowej. Uczestnicy jechali czerwonym Jurajskim Szlakiem Rowerowym Orlich Gniazd do Jaroszowca, skąd po krótkim postoju wyruszyli w drogę powrotną do Rabsztyna. Pierwszych stu uczestników, którzy zapisali się na rajd rowerowy i marsz nordic walking otrzymało charakterystyczną, czerwoną koszulkę Juromanii.
Organizatorem wydarzenia Juromania – Święto Jury Krakowsko – Częstochowskiej Olkusz, Rabsztyn 2024 było Stowarzyszenie „Zamek Rabsztyn”. Współorganizatorzy: Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu, Miejski Ośrodek Kultury w Olkuszu, Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji w Olkuszu oraz Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna w Olkuszu.
Partnerzy: parafia św. Andrzeja Apostoła w Olkuszu, Zamek Rabsztyn, Podziemny Olkusz, Nadleśnictwo Olkusz, Hufiec ZHP Olkusz, Speleoklub Olkusz, Stowarzyszenie „Wszyscy dla wszystkich”, ZGH „Bolesław”, Fundacja ZGH „Bolesław”, Kopalnia Wiedzy o Cynku, Park Linowy „Srebrny Gaj”, Fundacja Mapa Pasji, stowarzyszenie Promedis, Światowy Związek Żołnierzy AK koło w Olkuszu, Wydawnictwo AA, Zespół Szkół nr 1 w Olkuszu. Patronat medialny: Przegląd Olkuski, Gazeta Olkuska i Olkuszanin.pl
Projekt realizowany przy wsparciu finansowym Województwa Małopolskiego i Śląskiego.
