Na ciekawe znaleziska natrafili archeolodzy prowadzący badania towarzyszące projektowi „Olkusz z klimatem – zielono-niebieska rewitalizacja olkuskiej starówki”. Choć znaleziska przyniosły sporo nowych informacji o przeszłości Olkusza, nie spowolnią tempa realizowanych prac.
W zachodniej części rynku wykonano trzy wykopy niezbędne do realizacji inwestycji. O ile w pierwszym wykopie usytuowanym w północno zachodniej części rynku natrafiono głównie na ślady związane z budową sieci wodnej i kanalizacyjnej z przełomu XIX i XX wieku, o tyle ciekawsze odkrycia przyniosły badania w drugim wykopie w południowo zachodniej części rynku.
W południowej części wykopu, na głębokości około 150 cm od współczesnego poziomu rynku odkryto bruk kamienny z rynsztokiem z podłużnych bloków czerwonego zlepieńca parczewskiego. Zdaniem archeologów jest to fragment traktu, po którym jeździły wozy, gdyż na bruku są czytelne ślady po koleinach. Odkryty fragment bruku jest datowany na XVII wiek. Podczas czyszczenia bruku natrafiono na tzw. boratynki, czyli miedziane szelągi Jana II Kazimierza Wazy, wybijane w latach 1659–1668, a także materiał zabytkowy z tego okresu. Wszystko wskazuje na to, że odkryty fragment brukowej drogi, to część drogi królewskiej, jaka przez Olkusz prowadziła z Krakowa do Wrocławia. To przy tym ważnym szlaku handlowym powstawały najstarsze osady, jak choćby Sławków, Olkusz, czy Bolesław. Najstarsze wzmianki o tej drodze na odcinku od Krakowa do Sławkowa pochodzą z 1276 roku, kiedy wspomniano, że wieś Przeginia jest położona „nad wielką drogą”. Z kolei w 1298 roku wzmiankowana jest w Sławkowie brama miejska nad drogą w kierunku Bytomia. W Olkuszu trakt królewski prowadził przez centrum miasta, do którego można było wjechać dwiema bramami, czyli Krakowską i Sławkowską.
Warto dodać, że w trzecim wykopie, jaki przebadali archeolodzy, natrafiono na gruz kamienny i ceglany ze śladami zaprawy budowlanej. Pochodzi on prawdopodobnie z rozbiórki ratusza lub którejś z kamienic na początku XIX wieku. Badaniami archeologicznymi prowadzonymi na olkuskim rynku kieruje archeolog Bożena Marczyk-Chojnacka.
Przypomnijmy, że cały projekt „Olkusz z klimatem – zielono-niebieska rewitalizacja olkuskiej starówki” realizowany przez olkuski magistrat ma na celu posadzenie dodatkowych kilkudziesięciu drzew na olkuskim rynku, również w miejsce tych obumierających, a także stworzenie nowoczesnego systemu ich nawadniania. Dwa połączone ze sobą zbiorniki, gromadzące wodą opadową m.in. z dachów budynku magistratu, będą zlokalizowane blisko ściany budynku Urzędu Miasta i Gminy. Trzeci zbiornik będzie zlokalizowany pod płytą rynku, pomiędzy ekspozycją Podziemny Olkusz a częścią rekreacyjną i będzie napełniany wodą z nawierzchni płyty rynku. W ramach zadania zostanie wykonana dodatkowa izolacja i uszczelnienia zabezpieczające piwnice Podziemnego Olkusza, a także zostanie wyremontowana scena na rynku.
Po wykonaniu prac budowlanych rozpoczną się nasadzenia drzew. Planuje się, że na płycie rynku oraz pierzei wschodniej i zachodniej zostanie posadzonych łącznie 26 sztuk lip drobnolistnych. W części zachodniej płyty rynku drzewa będą posadzone w dwóch grupach. Osiem lip zostanie posadzonych przy północnym narożniku rynku w pobliżu płyty upamiętniającej Krwawą Środę, kolejne cztery bliżej południowej strony rynku. Całość prac powinna się zakończyć wiosną przyszłego roku.
Na realizację tej inwestycji Gmina Olkusz pozyskała 1,75 mln zł dofinansowania z programu Fundusze Europejskie dla Małopolski 2021-2027, Priorytet: Fundusze europejskie dla sprawiedliwej transformacji Małopolski Zachodniej, Działanie: Transformacja klimatyczna ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.
